Leiden
Zuid-Holland
Boerhaavelaan / Rijnsburgerweg
|
Herman Boerhaave
Voorhout 1668 - Leiden 1738
arts, anatoom, botanicus, scheikundige en onderzoeker. Professor en rector magnificus van de Universiteit van Leiden en directeur van de Hortus botanicus Leiden
(Wikipedia)
|
Jan Th. Stracké
1872
|
Beschrijving
Standbeeld.
De Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst besloot in juni 1867 stappen te ondernemen "tot het oprichten van een standbeeld voor Boerhaave binnen de gemeente Leiden en wel ter gelegenheid van het tweede eeuwfeest zijner geboorte, in 1868. Naar aanleiding van dit besluit werd eene Commissie benoemd, waarvan het voorzitterschap aan [Dr. Johannes Adrianus] Boogaard werd opgedragen. Boogaard had reeds in zijne inwijdingsrede1 met zeer veel lof gesproken over 'onzen wereldberoemden landgenoot, den grooten Boerhaave, een man, voor wien, wanneer hij op het oorlogsveld ook maar de helft van het aantal natuurgenooten had gedood, die hij in zijne roemvolle practische loopbaan het leven redde of althans verlengde, voorzeker reeds lang een standbeeld zou zijn opgericht.' - Geen wonder dus dat hij de hem opgedragen taak met groote ingenomenheid aanvaardde en geen moeite ontzag om het ontworpen plan tot uitvoering te brengen. Ruim vier jaren later, op den 26sten Juni 1872, had de plechtige onthulling van Boerhaave's standbeeld te Leiden plaats. Boogaard hield bij die gelegenheid eene toespraak, waarin hij Boerhaave beschouwde in zijne beteekenis voor de geneeskunst zoowel als voor de geneeskundige wetenschap en hem schetste als den 'voorbereider voor die echt wetenschappelijke beoefening der geneeskunde, die later en tot in onzen tijd gevolgd is, en die haar onder de overige natuurwetenschappen voor altijd eene eervolle plaats heeft verzekerd.'"
Boogaards rede is gepubliceerd: Toespraak bij de plechtige onthulling van het standbeeld van Boerhaave, op 26 Juni 1872 gehouden door den voorzitter der Commissie voor de oprichting van dit gedenkteeken, Prof. Dr. J.A. Boogaard. (Ned. Tijdschr. v. Geneesk., 1872, 1e Afd. bl. 353).
In het Leidsch Dagblad van 27 juni 1872 staat een uitgebreid verslag van de onthulling van het standbeeld. Het beeld stond tot 1931 op de Steenstraat bij de voormalige Rijnsburgse poort tegenover sociëteit Amicitia. Dat leverde al voor de onthulling kritiek op: op 20 juni 1872 "Maar, waarom dien man daar neergezet, met een ziekenhuis achter den rug? Even als Michiel Adriaanszoon de Ruyter het oog heeft gericht op een slikkerige havengracht, zoo zal Boerhaave nu den blik slaan op een sociëteit, waar de gezondheidsleer toch minder op den voorgrond treedt. Wil men zeggen dat het er minder op aankomt, waar en hoe het standbeeld staat, nu Boerhaave de hulde van het nageslacht toch niet ontgaat, wij hebben er vrede mede, al had men dat beeld midden op de Ruïne geplaatst in gezelschap van kanonnen of soldaten die in de brandende zon gedrild worden. De groot medicus zou daar juist hebben kunnen dienen als een toonbeeld voor alle mogelijke tegenstellingen die op dat onooglijke vierkant vertoond worden, en wanneer het daar dan kermis is zou Boerhaave de voorschriften van zijn gezondsheidsleer in practijk zien gebracht, even als hij nu, met zijn rug naar 's Rijks ziekenhuis, de contra-effecten van zijn leer zal kunnen aanschouwen." (Leidsch Dagblad, 20 juni 1872).
Op initiatief van de medische faculteit is het beeld op 22 september 1931 verplaatst naar de Oegstgeesterlaan, bij het gebouwencomplex dat naar hem genoemd was (Het Vaderland 23 sept. 1931).
Opschriften
voorzijde:
herman boerhaave
links:
geboren te voorhout
31 december 1668
rechts:
gestorven te leiden
23 september 1738
achter:
opgericht
in het jaar 1872
Gesigneerd: J.Fr. Stracké fesc.
geg. l.i. enthoven & Co. / 's Hage 1872
De pedestal is aan de achterzijde onderaan gesigneerd: j.a.j. steyger / steenhouwery / leiden
Kunstenaar
Oude ansichtkaart(en)
Reacties
Datum: 11 Oct 2010
Naam: Lodewijk van Doorn
Bericht: Zoals aangegeven op uw site is het beeld van Boerhaave ingehuldigd in 1872. Echter op een andere locatie, namelijk de Steenstraat (ter hoogte van Boerhaavestraat, nu 1e binnenvestgracht), met de rug naar het toenmalige ziekenhuis (nu museum volkenkunde). Dit is goed te zien op het rechter plaatje op uw site.
In 1931 is het beeld na de opening van het nieuwe ziekenhuis herplaatst tegenover de ingang van dat ziekenhuis. Hij staat met de rug naar de Oegstgeesterlaan, dat in 1936 werd omgedoopt tot Boerhaavelaan.
Reageer op dit beeld
Bronnen en verdere informatie
- I.L. Uijterschout, Onze Gedenkteekenen, een nationaal bezit (Den Haag 1941), blz. 9.
- Marijke Uittenbroek, Sieraden in de stad: Beelden en fonteinen in Leiden (Leiden 1999), blz. 30-33.
- Wikipedia, Lijst van beelden in Leiden.
Aanklikbare trefwoorden:
Locatie N.B. 52°10'4" - O.L. 4°28'53" (Satellietfoto: Google Maps)
Objectcode: ZH33aj; Opgenomen: 19 augustus 2007
Van elk standbeeld hebben wij uit diverse hoeken foto's gemaakt en bovendien detailfoto's van de diverse teksten.
Als je deze foto's wilt zien of een of meer foto's wilt gebruiken, neem dan contact met ons op via het
contactformulier met vermelding van de objectcode.
© Website en Foto's: René & Peter van der Krogt
Hier kan ook uw banner staan. Klik hier voor meer informatie.
