Mens & Dier in Steen & Brons

 

Beschrijving

Het Nationaal Monument bestaat uit een betonnen pyloon van 22 meter hoog, bekleed met travertijn, met diverse beelden en reliëfs.
In De Volkskrant van 5 mei 1956 wordt het als volgt beschreven:

In het het midden rijst de strakke pyloon, ellipsvormig van doorsnede, waarop hoog aan de voorzijde de vrouwengestalte der Vrijheid is aangebracht, trots boven het brede reliëf dat de onderdrukking symboliseert.
Hoog om de gestalte van de Vrede vliegen duiven. De vrouw houdt een kind - symbool van de vreugde - met de rechterhand voor zich uit; in de geheven linkerhand houdt zij een feestelijke guirlande. Daaronder staat het brede reliëf, dat de zwarte oorlogsjaren in herinnering houdt: een mannengestalte, gekruisigd in zijn lijden, drie anderen in zware ketens geboeid, gebogen onder hun pijn. Dit reliëf wordt geflankeerd door twee beelden van mannen uit het verzet, de ene verbreekt met omhooggestrekte armen zijn boeien, de andere figuur geeft vooral de wilskracht van het verzet weer. Aan hun voeten zitten jankende honden, die de smart en de trouw uitbeelden: zij wachten en huilen om hun meesters, die niet zijn weergekeerd. Links en rechts, ver voor het monument, beneden aan de brede, ronde trappen, staan twee leeuwen: symbolen van onverzettelijkheid en weerbaarheid.

De Vrede

De Oorlog en het Verzet

Aan de achterzijde van de pyloon zijn zeven omhoogvliegende duiven in reliëf voorgesteld.

Om de pyloon staat een gebogen gedenkmuur waarin elf urnen met aarde, afkomstig van fusillade- en erebegraafplaatsen uit de elf provincies, en een urn met aarde van de erevelden uit het voormalig Nederlands-Indië zijn geplaatst. Deze urnen zijn niet gerangschikt volgens de protocolaire traditie, maar volgens de "esthetische regels van de schikking der wapens" (volgens De Tijd van 26 april 1956; het is ons niet duidelijk wat daarmee bedoeld wordt), die aan de achterzijde van deze muur zijn in reliëf zijn voorgesteld met daarnaast de jaartallen 1940-1945.

Noord-Brabant	Groningen	Drenthe
Zuid-Holland	Zeeland	Noord-Holland
Gelderland	Friesland	Het rijkswapen
Limburg	Utrecht	Overijssel

Voor het monument staan nog twee leeuwenfiguren.

Het monument is op 4 mei 1956 onthuld door Koningin Juliana. Het ontwerp stamt uit 1950 van de architect J.J.P. Oud en beeldhouwer John Rädecker. Zij kregen in 1952 de opdracht en in de zomer van 1955 startte de bouw. De reliëfs zijn gehakt door Paul Grégoire. Deze belettering is ontworpen door Jan van Krimpen. Rädecker overleed op 12 januari 1956 en het beeldhouwwerk is voltooid door zijn zoon Jan Willem Rädecker.

Opschriften

Hic vbi cor patriae monvmetvm cordibvs intvs qvod gestant cives spectet ad astra dei

(Laat hier waar het hart van het vaderland is, het monument dat burgers binnen in hun harten dragen, naar de sterren van God kijken.)

Op de gebogen gedenkmuur, aan de voorzijde:

nimmer, van erts tot arend, was enig schepsel vrij onder de zon, noch de zon zelve, noch de gesternten. Maar geest brak wet en stelde op de geslagen bres de mens – Uit die eersteling daalden de ontelbaren. Duchtend zijn hoge blik deinsden hun zwermen binnen de wet terug en werden volken en stonden elkander naar het leven, onder nachtgewolken verward treurspel, dat wereld heet. Sindsdien werd geen mens vrij dan ontboden van boven zijn dak, geen volk dan beheerst van boven zijn torens. Blijve ons dat bij, verlost als wij werden uit het schrikbewind van een onderwereld. Niet onbeheerst, doch enkel beheerst van boven de wereld blijft vrijheid ons deel. mcmxl - mcmxlv.

Aan de achterzijde van die muur staan de wapens van de elf provincies en van Nederlands Indië en de jaartallen 1940-1945 met daarboven de tekst:

aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band

Voor het monument is in het plaveisel een plaquette aangebracht met de tekst:

VRIJHEID IS NIET VANZELFSPREKEND Plaquette gelegd door de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ter gelegenheid van het gereedkomen van de restauratie van het Nationaal Monument 21 april 1998

Gesigneerd

Informatiebord

nimmer, van erts tot arend... tekst: a. roland holst aarde, door het offer gewijd, .... tekst: prof.dr. n.a. donkersloot hic vbi cor patriae... tekst: dr. j.d. meerwaldt

Kunstenaars

Reacties

Bronnen en verdere informatie

• Wim Ramaker en Ben van Bohemen, Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940/1945 (Kampen 1980), blz. 78-85, 207.
• Nationaal Comité 4 en 5 mei, Oorlogsmonumenten.
• Wikipedia, Nationaal Monument.
• Kunstwacht Amsterdam Centrum, Kunst op straat.
• Lida Goede, Buitenbeeldinbeeld.

Aanklikbare trefwoorden:

• Plaats: Amsterdam
• Gemeente: Amsterdam
• Provincie: Noord-Holland
• Postcode: 1012

Locatie N.B. 52°22'22" - O.L. 4°53'37" (Satellietfoto: Google Maps)

Hier kan ook uw banner staan. Klik hier voor meer informatie.